Aðskilnaður ríkis og kirkju

Hér er góð grein eftir Svan Sigurbjörnsson

Fréttablaðið, 16. des. 2009 06:00
Aðskilnaður ríkis og kirkju

Svanur sigurbjörnsson
Svanur Sigurbjörnsson skrifar um þjóðkirkjuna.

Í desemberblaði Þjóðarpúls Gallup 2009 var greint frá niðurstöðum nýrrar könnunar á afstöðu landsmanna gagnvart aðskilnaði ríkis og kirkju. Mælingin var unnin úr netkönnun sem gerð var dagana 12.-25. nóvember 2009. Svarhlutfall var 70,8% og úrtaksstærð 2.403 manns. Úrtakið er tilviljunarúrtak úr viðhorfahópi Capacent Gallup og eru í því einstaklingar af öllu landinu, 18 ára og eldri.

Niðurstaðan var sú að tæplega 60% segjast hlynnt aðskilnaði ríkis og kirkju, 20% eru hvorki hlynnt né andvíg og 20% andvíg. Af því fólki sem tók afstöðu með eða á móti, segjast því 74% vera hlynnt aðskilnaði en aðeins 26% andvíg.

Meirihlutastuðningur við aðskilnaðinn hefur verið stöðugur á bilinu 58-67% þar til að hann féll í desember 2007 og náði þá tæpum meirihluta, 51%. Niðurstaða könnunarinnar nú er því stórt stökk upp í stuðningi við aðskilnaðinn og hefur hann náð sögulegu hámarki í 74%. Þetta vekur spurningar um orsakir þess.

Ljóst er að eldra fólk vill halda frekar í óbreytta hefðina, en samt er meirihluti fyrir aðskilnaði í elsta hópnum. Í hópnum 18-29 ára er ákaflega lítil andstaða við aðskilnað og verður það að teljast athyglisvert m.t.t. framtíðarhorfa í málinu. Ekki kemur á óvart að nær allt fólk utan trúfélaga, eða 99%, eru hlynnt aðskilnaði. Annað sem vekur athygli í þessari könnun er að sá hópur í úrtakinu, sem er í Þjóðkirkjunni, er hlynntur með drjúgum meirihluta (70%) aðskilnaði ríkis og kirkju.

Hver er skýringin á þessu aukna fylgi við aðskilnað? Eftirfarandi eru mögulegar ástæður:

• Fólk skilji nú í auknu mæli að trúarbrögð eigi ekki að vera fjárhagslega tengd ríkinu. Trúmál séu einkamál sem ríkið eigi ekki að hafa afskipti af.

• Fólk geri sér grein fyrir að prestar eru hálaunastétt og kirkjan kostar mikið, ekki síst nú á tímum fjárhagsþrenginga og er álíka dýr og Háskóli Íslands í rekstri árlega.

• Fólk sjái að samningur ríkisins við Þjóðkirkjuna um launagreiðslur til presta hennar og starfsfólks Biskupsstofu út á jarðeignir út í hið óendanlega er óeðlilegur og ber að binda endi á.

• Fólk skilji að mismunun sé í kerfinu þar sem Þjóðkirkjan fær gríðarlega peninga, önnur trúfélög svolítið, en veraldleg lífsskoðunarfélög ekkert.

• Fólk vilji forgangsraða þannig að trúfélög þeirra séu ekki í forgangi og verði utan ríkisreksturs. Í netkönnun CG dagana 11.-29. júlí 2008 þar sem 65% af 2.102 manns 18-75 ára af öllu landinu svöruðu spurningunni; Hver eftirtalinna atriða eru að þínu mati það mikilvæg að þau séu verð þess að taka áhættu og færa fórnir fyrir?, kom í ljós að 69% völdu mannréttindamál, en í 9. sæti völdu aðeins 11% „trúarbrögðin mín". (sjá graf hér við hliðina).

• Fólk treysti minna Þjóðkirkjunni. Skv. Þjóðarpúlsi Gallup um traust til stofnana, var traustið 55% í feb. 2006, 52% í feb. 2008, en dalaði í 41% eftir hrunið í feb. 2009. Ýmsar aðrar stofnanir misstu einnig traust, en á sama tíma hélt heilbrigðiskerfið sínu trausti á bilinu 68-73% og lögreglan á bilinu 78-80%. Endurtekin hneykslismál og vangeta Þjóðkirkjunnar til að greiða fljótt og örugglega úr siðferðislegum brotamálum innan hennar hafa minnkað traustið.

• Fólk vilji ekki að ríkið láti Þjóðkirkjuna draga úr framförum í gerð hjúskaparlaga fyrir alla, líkt og hún hefur gert endurtekið. Fólk vilji ekki að börn séu sjálfkrafa skráð í trúfélag móður.

• Fólk innan Þjóðkirkjunnar vilji að hún standi algerlega sjálfstæð.

• Aukin umræða í bloggheimum og á vettvangi stjórnmálanna um aðskilnað ríkis og kirkju.

Það verður með hverjum degi ljósara að Þjóðkirkjan getur aldrei orðið sameiningartákn allra landsmanna og það er hvorki sanngjarnt né æskilegt að ætlast til að hún þjónusti alla. Fólk annarrar trúar eða trúlaust, á rétt á því að byggja upp sína eigin valkosti og þurfa ekki að flýja opinberar stofnanir (t.d. leikskóla og grunnskóla) vegna yfirgangs eins trúfélags þar með trúboði eða trúarlegri starfsemi.

Vonandi er þessi jákvæða útkoma nú merki um að smám saman sé það að lærast að það er ekki eðlilegt að ríkið reki eitthvert útvalið trúfélag, þó að saga þess sé löng með þjóðinni. Rekstur lífsskoðunarfélaga, trúarlegra eða veraldlegra, á í mesta lagi að hafa tengsl við ríkið gegnum sóknargjaldakerfið, en því sukki og þeirri mismunun sem þessi málaflokkur hefur einkennst af verður að ljúka. Tökum höndum saman og mótmælum Þjóðkirkjufyrirkomulaginu sem svo augljóslega er rangt og á skjön við vilja meirihluta þjóðarinnar.

Höfundur er læknir og stjórnarmaður í Siðmennt.

Tímaflakk

Það hefur ekkert breyst annað en nöfn fyrirtækja. Fréttablaðið, 09. des. 2009 04:45 Fríhöfnin í Keflavík í klóm spillingarafla Eftirsótt var að komast til starfa í Fríhöfninni á Keflavíkurflugvelli og úthlutuðu spilltir stjórnmálamenn stöðum þar á hverjum tíma. Myndir/Afmælisrit Fríhafnarinnar 1959-2009. „Lengi vel var það alþekkt að allir sem fengu vinnu í Fríhöfninni voru tengdir ákveðnum pólitískum flokkum, annaðhvort beint eða í gegnum fjölskyldumeðlimi," segir í fimmtíu ára afmælisriti Fríhafnarinnar á Keflavíkurflugvelli. Fríhöfnin varð fimmtíu ára í fyrra en afmælisritið er fyrst að koma út núna. Í blaðinu er gripið niður í sögu fyrirtækisins. Ein greinin ber yfirskriftina Pólitískar ráðningar og hefst á tilvitnuðu orðunum hér að framan. „Lengi framan af voru það tengingar í gegnum Alþýðuflokkinn og síðan réði Framsóknarflokkurinn ráðningum en það fór eftir því í hvaða flokki utanríkisráðherra var hverju sinni," segir í afmælis ritinu um það hvað þurfti til að fá starf í Fríhöfninni. Mikið af starfsfólkinu er sagt hafi verið ráðið í sumarafleysingar, gjarnan nemar í Háskólanum. Vitnað er til samtals við starfsmann sem hafði starfað í nokkra mánuði þegar hann fékk heimsókn eitt kvöldið. Þar hafi verið mættur „virðingarverður maður" að rukka félagsgjald í Félag ungra jafnaðarmanna í Keflavík. Starfsmaðurinn hafi neitað að borga. „Var hann þá spurður hvort hann væri ekki með vinnu í fríhöfninni og sagði síðan „þar eiga bara alþýðuflokksmenn að vinna," segir í Fríhafnarblaðinu. Annars staðar í afmælisblaðinu er fjallað um þjóðþekkta starfsmenn sem verið hafa hjá Fríhöfninni. Sértaklega er rætt við Sighvat Björgvinsson, fyrrverandi ráðherra og starfsmann í Fríhöfninni í tvö sumur. Segir að Sighvati hafi líkað starfið vel. „Unnið var á vöktum, en mikið var af aukavinnu og því höfðu menn góðar tekjur. Var starfið því algjört draumastarf hvað laun varðar fyrir ungan skólastrák," segir í blaðinu og bætt er við að stundum hafi verið svo mikið að gera hjá Sighvati að hann hafi fengi að gista í fjölbýlishúsi Fríhafnarinnar í stað þess að fara til Reykjavíkur þar sem hann bjó. Hlynur Sigurðsson, framkvæmdastjóri Fríhafnarinnar og ritstjóri afmælisblaðsins, segir í leiðara þess að ýmislegt hafi gengið á í pólískum afskiptum og sum mál verið bæði leiðinleg og erfið fyrir starfsfólkið. Með gleraugum nútímans væri auðvelt að dæma fortíðina. „En við gleymum að nú lifum við á tímum hins upplýsta samfélags þar sem slæmar venjur og vondir siðir þrífast ekki en voru hér áður samþykktir með þögninni." [e-mail]

Verulegt áhyggjuefni

Það hlýtur að vera mörgum verulegt áhyggjuefni að sjá hvernig á að nota lífeyrissjóðina sem við eigum, en fámennur klíkuhópur hefur stjórnað í gegn um árinn.

Nú á að nota tækifærið og koma þóknanlegum fyrir í stjórnum fyrirtækja í krafti yfirráða á fjármunum lífeyrissjóðanna, ég hef hvergi séð neina uppstokkun eiga sér stað í stjórnum þessara lífeyrissjóða sem hafa tapað mörg hundruð miljörðum af okkar fé né hafa stjórnendur axlað ábyrgð og sagt af sér.

Það hlýtur að vera lágmarkskrafa til stjórnenda þessara sjóða að þeir kunni að gera greinamun á raunverulegum verðmætum og væntingaverðmætum þeim sem áhættufjárfestar falla svo oft fyrir í voninni um skjótan gróða.

Þegar maður les hér upptalningu á gömlum og góðum flokksgæðingum sem stjórnendum fer um mann hrollur og maður fer að örvænta fyrir hönd viðtakandi kynslóða.

Það er nánast verið að bakka aftur í tímann um áratugi.

Lífeyrissjóðir stofna Framtakssjóð Íslands

Steingrímur J er stuðningsmaður

Steingrímur J hlítur að vera maður orða sinna og sjálfum sér samkvæmur s.b.r:

Steingrímur J. Sigfússon, 4. mars. 2003:

"Bornar voru upp tvær spurningar, annars vegar hver væru viðhorf fólks til þjóðaratkvæðagreiðslna almennt um mikilvægustu mál þjóðarinnar, og rétt tæp 80% eru þeirrar skoðunar að þau eigi að ráðast í þjóðaratkvæðagreiðslum. Þetta skiptir máli vegna þess að stundum er sagt við okkur að þjóðaratkvæðagreiðslur séu í rauninni bara einhver afbökun á því fyrirkomulagi sem við höfum valið okkur, notuð sú röksemdafærsla að af því að við kjósum okkur þingmenn á fjögurra ára fresti sé verið að taka eitthvert hlutverk af þeim ef þjóðin fær að segja sína skoðun. Þetta er auðvitað fráleitur málflutningur. Það er aldrei hægt að nota slík rök gegn beinu lýðræði. Það er ævinlega rétthærra heldur en eitthvert fulltrúalýðræði af þessu tagi, að sjálfsögðu með fullri virðingu fyrir því. Þjóðin er þeirrar skoðunar að mikilvægustu mál eigi að leggja í hennar dóm, eðlilega..."

---

"Stundum heyrist að vísu einstaka hjáróma rödd um að sum mál séu svo flókin að þau henti ekki í þjóðaratkvæði. Það er einhver allra ömurlegasti málflutningur sem ég heyri. Menn geta alveg eins haft ónefnd orð um gáfnafar þjóðarinnar, og það ætla ég a.m.k. ekki að gera."

---

"Það á ekki að standa svona að málum þegar jafnafdrifaríkir hlutir eru á ferðinni. Það er algert lágmark að þetta mál fái að fara til þjóðarinnar.Það er ein mjög góð röksemd eftir, herra forseti, og hún er sú að við þurfum að lifa með niðurstöðunni."

---

Kosningaáherslur Vg á landsfundi í mars 2009:

Kosningaáherslur VG samþykktar á landsfundi í mars 2009: "Tryggjum að tiltekinn hluti þjóðarinnar (t.d. 20%) geti með undirskrift sinni átt frumkvæði að þjóðaratkvæðagreiðslum um öll stórmál eða krafist þingrofs og nýrra kosninga."

---

Steingrímur J. Sigfússon, 4. des. 2009:

"Sum mál eru ekki til þess fallin að leggja undir þjóðina"

Heimild:

http://www.althingi.is/altext/128/03/r04133818.sgml

Um 31 þúsund skora á forseta Íslands

Steingrímur og sannfæringin

Fékk þetta sent í tölvupóst, ansi gott innlegg

Steingrímur J. Sigfússon, 4. mars. 2003:

"Bornar voru upp tvær spurningar, annars vegar hver væru viðhorf fólks til þjóðaratkvæðagreiðslna almennt um mikilvægustu mál þjóðarinnar, og rétt tæp 80% eru þeirrar skoðunar að þau eigi að ráðast í þjóðaratkvæðagreiðslum. Þetta skiptir máli vegna þess að stundum er sagt við okkur að þjóðaratkvæðagreiðslur séu í rauninni bara einhver afbökun á því fyrirkomulagi sem við höfum valið okkur, notuð sú röksemdafærsla að af því að við kjósum okkur þingmenn á fjögurra ára fresti sé verið að taka eitthvert hlutverk af þeim ef þjóðin fær að segja sína skoðun. Þetta er auðvitað fráleitur málflutningur. Það er aldrei hægt að nota slík rök gegn beinu lýðræði. Það er ævinlega rétthærra heldur en eitthvert fulltrúalýðræði af þessu tagi, að sjálfsögðu með fullri virðingu fyrir því. Þjóðin er þeirrar skoðunar að mikilvægustu mál eigi að leggja í hennar dóm, eðlilega..."

---

"Stundum heyrist að vísu einstaka hjáróma rödd um að sum mál séu svo flókin að þau henti ekki í þjóðaratkvæði. Það er einhver allra ömurlegasti málflutningur sem ég heyri. Menn geta alveg eins haft ónefnd orð um gáfnafar þjóðarinnar, og það ætla ég a.m.k. ekki að gera."

---

"Það á ekki að standa svona að málum þegar jafnafdrifaríkir hlutir eru á ferðinni. Það er algert lágmark að þetta mál fái að fara til þjóðarinnar.

Það er ein mjög góð röksemd eftir, herra forseti, og hún er sú að við þurfum að lifa með niðurstöðunni."

---

Kosningaáherslur Vg á landsfundi í mars 2009:

Kosningaáherslur VG samþykktar á landsfundi í mars 2009: "Tryggjum að tiltekinn hluti þjóðarinnar (t.d. 20%) geti með undirskrift sinni átt frumkvæði að þjóðaratkvæðagreiðslum um öll stórmál eða krafist þingrofs og nýrra kosninga."

---

Steingrímur J. Sigfússon, 4. des. 2009:

"Sum mál eru ekki til þess fallin að leggja undir þjóðina"

Hræsni? Ja, maður spyr sig!

Heimild:
http://www.althingi.is/altext/128/03/r04133818.sgml

Fundað fram eftir nóttu

Það á allt að koma en ekkert að fara

Það er gott að vita af þessu viðhorfi hjá íbúum Neskaupsstaðar, þeir styðja þá kannski við hugmyndir um flutning á sjúkrahúsinu Neskaupsstað miðsvæðis á Austurlandi til dæmis á Reyðarfjörð.
Það er nefnilega ólíðandi fyrir aðra en íbúa Neskaupsstaðar að þurfa að þvælast alla leið þangað til að komast á sjúkrahúsið, veikt fólk getur nefnilega ekki bara hætt eða læknast í fjarvinnslu ef illa viðrar.

Fjölmenni mótmælti flutningi bæjarskrifstofu

Verðugt verkefni

Er ekki nær að athuga hvort við getum aðstoðað þetta fólk eitthvað í stað þess að sóa peningum í rauðvínsfundi í Brussel eða til að fljúga um á þyrlu til eftirlits með rjúpnaveiðimönnum, skilst að kostnaður við hverja flug klst á þyrlu sé um 700.000 kr.

Við erum smá þjóð en bæði kunnum og getum ýmislegt.

Tugir milljóna Bandaríkjamanna svelta

Að vera KARLMENNI

Það er ekki öllum gefið að vera karlmenni en Kári Stefánsson nálgast það að mínu álit er hann tekur ábyrgð á gerðum sínum, en fer ekki í hlutverk fórnarlambsins að hætti meginþorra forustumanna þjóðarinnar.
Það er heigulsháttur að kenna Davíð og öllum hinum um ófarnaðinn þó áberandi hlutverk hafi leikið í hildarleik græðgi og sjálfsblekkingar.
Manni hlýnar um hjartarætur við að sjá ábyrga framkomu einstaklings í stað hefðbundinna viðbragða vælandi forustumanna og kvenna, sem kenna öllum öðrum en sjálfum sér um ófarirnar í samfélagi sem þau hafa jafnvel starfað við að setja lagaramma í áratugi.
Stattu að baki mér skræfa gæti Kári Stefánsson sagt við margan einstaklinginn.

Kári áfram hjá ÍE

Gjaldþrot er bull og sóun

Það skapar meiri vanda en það leysir að reka þetta fólk í gjaldþrot, brotið fólk og fjölskyldur er varanlegt samfélagslegt tjón og því röng nálgun á greiðsluþroti.

Skiptastjórar þrotabúa eru lögmenn sem oft á tíðum virðast geta sóað verðmætum af ótrúlegu þekkingarleysi þess sem veit ekkert um verðgildi þess sem honum var falið að selja, maður heyrir endalaust sögur af hálfgerðum gjafagjörningum lögmanna sem virðast geta selt út úr þrotabúum hluti að eigin geðþótta, og oft á tíðum eru þessi vinnubrögð líkari leynimakki og pukri  rekar en faglegum og opnum vinnubrögðum.

Sumar sölurnar eru víst jafnvel til vina og kunningja eða sérvaldra fyrirtækja.

Mér finnst að fólk eigi að standa við skuldbindingar sýnar og greiða með öllum sínum eigum til skuldunauta ef illa fer, en að ganga að öðrum fjölskyldumeðlimum og elta fólk sem sakamenn út í það óendanlega er bara til að auka tjón samfélagsins og drepa niður þá sem hafa haft frumkvæði til athafna.

Að loknu uppgjöri á búi skuldara á málum að ljúka og það er þá bara á ábyrgð hins heimska lánveitanda ef ekki var fengin viðhlítandi trygging fyrir lántökunni í upphafi, það á ekki að fara með manneskjur sem hunda þó það misstígi sig á lífsleiðinni eða lendi í svona hremmingum.

Hvar er kærleikurinn og fyrirgefningin í hinu kristna samfélagi, eru þetta kannski bara orð sem hinn hræsnarfulli notar á hátíðisdögum til að blekkja sjálfan sig og aðra.

Þrýstu á um að sleppa við að borga skatta af afskrifuðum skuldum

Öllu fórnað fyrir minningagrein

Það er oft eins og atvinnustjórnmálamenn og konur séu tilbúin að fórna öllu öðru en sannfæringunni um eigið ágæti, á vegferð sinni til að reisa sjálfu sér minnisvarða í formi mannvirkja á kostnað skattgreiðenda eða í formi samninga sem verða færðir í sögubækurnar.
Aðildarumsókn og fyrirhuguð innganga í ESB er svona dæmi um slíkt, í stað þess að ljúka þessum fríverslunarsamningum sem opna okkur gífurlega möguleika til atvinnusköpunar er ætt af stað til að uppfylla pólitískan metnað ráðherra á kostnað þjóðarinnar.

Fríverslun við Kína í salt