Áhugaverð grein eftir Kolbrúnu Baldursdóttur Sálfræðing

Afritaði þessa grein Kolbrúnar í Fréttablaðinu, finnst hún eiga að birtast allstaðar, því okkur fyrirmyndum barnanna okkar, er stundum hollt að horfa inn á við og reina að þroskast.

Fréttablaðið, 20. des. 2007 06:00

Einelti fullorðinna ekki bundið við vinnustaði

Einelti meðal fullorðinna er síður en svo einskorðað við vinnustaði. Segja má að einelti geti skotið upp kollinum í alls kyns aðstæðum þar sem sami hópur hittist reglulega hvort sem hann er skuldbundinn til þess eða kemur saman til að njóta góðra stunda. Einelti meðal fullorðinna er misgróft og lýtur í raun svipuðum lögmálum og einelti meðal barna og unglinga.

Til að flokkast sem einelti þarf að vera um röð atvika að ræða í stað eins ákveðins atburðar. Einelti er skilgreint sem ítrekaðar neikvæðar athafnir sem einn eða fleiri beina gegn öðrum einstaklingi. Neikvæðar athafnir eru sem dæmi aðfinnslur svo sem að gera grín að eða hæðast að viðkomandi. Slíkar aðfinnslur geta verið hvort heldur sem er þegar enginn heyrir til og einnig í viðurvist annarra. Aðrar neikvæðar athafnir eru baktal/rógburður, að sniðganga, einangra og hafna aðila. Einnig ítrekuð gagnrýni, athugasemdir, aðfinnslur og ásakanir. Einelti, eins og allt annað ofbeldi, finnst hjá einstaklingum án tillits til efnahags, stéttar, stöðu eða búsetu.

Fullorðnir gerendur eineltis eru bæði karlar og konur. Vísbendingar eru um að gerendurnir sjálfir hafi brotna sjálfsmynd og séu ekki allt of öruggir með sjálfa sig. Hvort þeir sjálfir hafi verið lagðir í einelti í bernsku er ekki sjálfgefið. Eins er ekki algilt að gerandinn safni liði. Algengara er þó að hann leggi sig fram um að sannfæra félaga sína um að gerast líka þátttakendur. Viðmót og framkoma gerenda er í mörgum alvarlegustu eineltismálunum sneydd allri samkennd í garð þolandans.

Sé ekki um vinnustaðaeinelti að ræða er markmið gerandans ekki endilega að losna við viðkomandi úr hópnum. Hverfi þolandinn af vettvangi en gerandinn ekki er ekki óalgengt að nýr einstaklingur taki stöðu þolanda. Þolendur geta verið af báðum kynjum. Flestir eiga það sameiginlegt að upplifa skömm og finnast þeir jafnvel með einhverjum hætti hafa kallað þetta yfir sig. Talverðra fordóma gætir í þjóð­félaginu en þeir lýsa sér t.a.m. þannig að sumt fólk hefur tilhneigingu til að álykta að sökin liggi að mestu hjá þolandanum.

Á meðan fordóma er að finna í samfélaginu er líklegt að einelti meðal fullorðinna haldi áfram að vera falið vandamál. Forvarnir gegn einelti geta verið margvíslegar. Ein hugmynd er sú að mynda samtök sem hafa það að markmiði sínu að sporna gegn og uppræta einelti meðal fullorðinna. Slík samtök gætu haft ýmis hlutverk s.s. að búa til fræðsluefni, standa að fyrirlestrum og halda fundi svo fátt eitt sé nefnt. Ef samtök sem þessi eiga að þrífast þurfa þau helst að samanstanda af einstaklingum með mismunandi bakgrunn og fjölbreytta reynslu. Um getur verið að ræða einstaklinga sem hafa brennandi áhuga á að uppræta þennan vanda, fólk sem hefur reynslu af því að vera lagt í einelti, aðstandendur þeirra og jafnvel fyrrum gerendur.

Ef samtök sem hér er lýst eiga að geta sinnt svo víðtæku hlutverki er nauðsynlegt að þau starfi í náinni samvinnu við stjórnvöld.

Höfundur er sálfræðingur.

Athugasemdir

[Brattur, 27.12.2007 kl. 17:18]

... þetta er mjög góð grein... og þörf lesning... hef séð þetta gerast í raunveruleikanum... þar sem gerandinn skýlir sér í krafti valds...

Þessi setning úr greininni er t.d. mjög athyglisverð...

"Vísbendingar eru um að gerendurnir sjálfir hafi brotna sjálfsmynd og séu ekki allt of öruggir með sjálfa sig".

[Anna Einarsdóttir, 27.12.2007 kl. 17:27]

Frábær grein.  Takk fyrir að birta hana.... því hún á eftir að nýtast mér. 

[Þorsteinn Valur Baldvinsson, 27.12.2007 kl. 17:48]

Vann í 2 ár sem eftirlitsmaður á Kárahnjúkum, þar störfuðu nánast eingöngu verkfræðingar og Háskólamenntað fólk sem hefði gott af því að lesa þessa grein, og hugsa um samskiptin sem voru á staðnum.

Ég sé nefnilega ekki að menntun hafi haft áhrif á þessa hegðun, en veit að Grunnskólarnir eru að ná góðum árangri í þessum málum í dag.

Ættum kannski að skylda þetta inn í öll skólastiginn, til að ná til allra nemenda sem fyrst, áður en þeir útskrifast.

Svo verðum við sjálf bara að fást við samtímann, en Kolbrún á þökk skilið fyrir mjög góða grein.

[Linda Samsonar Gísladóttir, 27.12.2007 kl. 19:32]

Það sem oft gerir einelti erfitt er að gerendur eru sér oft ekki meðvitaðir um að þeir séu að leggja einhvern í einelti.  Þetta er einkennilegt og þetta gerir eineltið enn erfiðara við að eiga. 

Allir sem benda á og leggja sitt af mörkum með umræðu og greinum um þetta viðkvæma og erfiða mál, eiga þakkir skilið.

Uppfræðsla um einelti ætti að vera fastur liður í grunnskólunum og snerta bæði nemendur og foreldra...auk starfsfólks skólans, sem gegnir lykilhlutverki í skólanum í að koma í veg fyrir einelti með árvekni sinni.